تاکنون نقش و اهمیت فیبر سلولز برای داشتن یک روده سالم مشخص نبود. بسیاری از پستاندران قادر به شکستن سلولز نیستند. تحقیقات جدید بر روی موش‌ها از باکتری‌هایی ویژه و نقش آنها در پیشگیری از التهاب روده خبر می‌دهند.
تأثیر مفید سلولز بر سلامتی تا کنون برای دانشمندان یک معما بود. پستاندارانی که خوراک حاوی سلولز مصرف می‌کنند، میکروبیوتای بیشتری (میکروارگانسیم‌ها یا ریزسازواره‌ها در روده بزرگ) دارند، کمتر دچار عفونت و التهاب می‌شوند و به ندرت دچار بیماری‌ای می‌شوند که بسیار به ام‌اس شبیه است. اما چگونه و چرا این اتفاق می‌افتد، کاملا نامشخص است.
برخلاف نشخوارکنندگان، در پستانداران که دارای یک معده هستند، هنوز هیچ باکتری روده پیدا نشده است که قادر به تجزیه سلولز و قابل استفاده کردن آن باشد. به عبارت دیگر دستگاه گوارش پستانداران (از جمله انسان) قادر به شکستن سلولز نیست. جانوران گیاهخوار اما می‌توانند سلولز را هضم کنند. برای نمونه با کمک باکتری‌های هوازی دستگاه گوارش و آزاد کردن آنزیمی‌خاص می‌توانند فیبرهای گیاهی را بشکنند و از مواد آن استفاده کنند.
یک گروه از پژوهشگران از چندین دانشگاه آلمان با تحقیقاتی گسترده اکنون پاسخی برای معمای ارتباط خوراک حاوی سلولز و کاهش بیماری و التهاب و عفونت یافته است.
این تیم به سرپرستی پرفسور اولریش اشتاین‌هوف از دانشگاه فیلیپس ماربورگ، رژیم‌های غذایی ویژه‌ای را بر روی موش‌ها امتحان کردند؛ رژیمی‌که یا اصلا حاوی فیبر نبود و یا اینکه تنها فیبری که داشت، سلولز بود.
قند، غذای باکتری‌ها
با این رژیم غذایی، پژوهشگران توانستند پی به این نکته ببرند که در کدام مواد باکتریایی وجود دارند که فقط با وجود سلولز تقویت و فعال می‌شوند. در ادامه پژوهش‌ها، به منظور بررسی تأثیرات سلولز، پژوهشگران این باکتری‌ها را مخصوصا به حیواناتی دادند که بدنشان فاقد این باکتری‌ها بود.
پژوهشگران می‌گویند، پس از این گام و سپس تجزیه و تحلیل آنزیم‌های میکروبی روده، توانسته‌اند نشان دهند که در روده بزرگ واقعا آنزیم‌های باکتریایی قادر به تجزیه سلولز و تبدیل آن به گلوکز هستند. آنها همچنین می‌گویند موفق شده‌اند نشان دهند که این مواد تأثیرات محافظتی به ویژه در مورد کولیت و التهاب دارند.
از قندی که در سلولز تجزیه می‌شود، باکتری‌ها به عنوان منبع غذایی استفاده می‌کنند. این مرحله ظاهرا سهم تعیین‌کننده‌ای در ایجاد یک فلور روده بالغ و غنی با تنوع باکتریایی بالا دارد.
پژوهشگران همچنین می‌گویند، موفق شده‌اند در آزمایش‌هایشان بر روی موش‌ها نشان دهند که تغذیه حاوی سلولز برخلاف تغذیه و رژیم غذایی فاقد سلولز، باعث افزایش تنوع باکتری‌ها می‌شود.
ژن‌های مهم فعال می‌شوند
از قندی که از طریق تجزیه سلولز آزاد می‌شود، یک باکتری دیگر هم سود می‌برد، این باکتری Alistipes Finegoldii نام دارد. این باکتری می‌تواند بعدا به نوبه خود سلولز را تجزیه کند و ظاهرا باعث کاهش مواد عفونی و التهاب‌دهنده می‌شود.
اگر در رژیم غذایی سلولزی وجود نداشته باشد، هیچ اثری هم از این باکتری نخواهد بود. در این صورت در روده، تجمع سلول‌های لنفوسیت تی بالا می‌رود. سلولز از طریق سلول‌های بافت پوششی که دیواره‌های داخلی روده را پوشانده هم نقش ضدالتهابی ایفا می‌کند.
رژیم غذایی حاوی سلولز با کمک باکتری‌هایی خاص باعث می‌شود که برخی ژن‌های سلول‌های بافت پوششی به طور هدفمند فعال شوند.
در این جا هم باکتری Alistipes Finegoldii نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کند. این باکتری باعث می‌شود که ژن‌های سلول‌های بافت پوششی، پروتیینی را فعال کنند که اثر ضدالتهابی دارد.
جلوگیری از واکنش عفونی و التهابی
تأثیر این پپتید ضدمیکروبی این است که از تماس مستقیم فلور روده با سلول‌های بافت پوششی روده جلوگیری می‌کند و به این ترتیب جلوی واکنش التهابی گرفته می‌شود.
دیگر تحقیقات هم نشان داده‌اند که حیواناتی که در آنها این پپتید غیرفعال می‌شود، به یکباره دچار التهاب و عفونت در روده می‌شوند.
این آزمایش‌ها نشان می‌دهند که چگونه سلولز به جلوگیری از التهاب و عفونت کمک می‌کند و می‌تواند مانع بروز بیماری‌های گوناگون شود و همچنین نشان می‌دهند که بدن پستانداران با تنها یک معده، در مقایسه با نشخوارکنندگان راه دیگری برای استفاده از سلولز یافته است.